Elites

Ο Θάνος Δημάδης δημοσίευσε τις προάλλες ένα ενδιαφέρον άρθρο στη Huffington Post (δες εδώ), το οποίο προκάλεσε κύμα ενθουσιασμού στα κοινωνικά δίκτυα. Τι είπε ο Δημάδης που μας έκανε τόσο εντύπωση, πέρα από κάποια αυτονόητα (τουλάχιστον στην Ελλάδα) πράγματα; Ουσιαστικά τόνισε τη σημασία των elites ως  παράγοντα συντήρησης μιας παθογόνου κατάστασης, αλλά κι ως πηγή εναντίωσης στην οποιαδήποτε προσπάθεια αλλαγής. Μολαταύτα το μότο «the change we need» φαίνεται πιο επιτακτικό από ποτέ για την περίπτωση του Έλληνα Ασθενή.

Ο φαύλος κύκλος του κακού κατά το Δημάδη λειτουργεί με ένα μίγμα πολιτικών, ανθρώπων των media και πλουσίων επιχειρηματιών, οι οποίοι αλληλοϋποστηρίζονται - μέσα σε μια λογική omerta - έτσι ώστε να μεγιστοποιούν τα κέρδη τους. Το παράδοξο της ελληνικής πραγματικότητας, όπως σημειώνει κι ο ίδιος ο συγγραφέας, στέκει στο γεγονός ότι τα μέλη εκείνων των elites που συντέλεσαν στη γιγάντωση αυτού του νοσηρού κοινωνικού μορφώματος, υπόσχονται τώρα πλέον να αποτελέσουν τους φορείς αλλαγής και εξυγίανσης του. Το τελευταίο, ο Δημάδης το σχολιάζει χαρακτηριστικά ως «οξύμωρο», επισημαίνοντας ότι οι Έλληνες πολίτες φέρουν σοβαρές αμφιβολίες επί της ρεαλιστικότητας του όλου εγχειρήματος!

Σε γενικές γραμμές δεν έχω εμφανείς λόγους να διαφωνήσω με το Δημάδη, ωστόσο οφείλω αρχικά να σημειώσω δύο σοβαρές ενστάσεις. Πρώτον, θεωρώ πως ο ορισμός των κοινωνικών elites που δίδει είναι εξαιρετικά περιορισμένος, αγνοώντας επιδεικτικά - απορίας άξιο γιατί – άλλες κοινωνικές ομάδες που αποτελούν πηγές συντήρησης της ελληνικής παθογένειας (π.χ. κλειστά επαγγέλματα, δημόσιοι υπάλληλοι, εργατικά συνδικάτα, κλπ.). Δεύτερον, βρίσκω εξαιρετικά αισιόδοξη – στα όρια του ρομαντισμού - την απόφαση του να παρουσιάσει τον Έλληνα ως συνειδητό πολίτη, ο οποίος μάλιστα εκφράζει σθεναρά και εύληπτα την αντίδραση του. Σε αυτή την κατεύθυνση περίτρανα μπορεί να τον διαψεύσει ένα σύνολο αποδεικτικών στοιχείων, όπως η κατάληξη του κινήματος των «Αγανακτισμένων», τα αποτελέσματα δυο εκλογικών διαμαχών, οι απαιτήσεις του συνόλου των απεργιακών κινητοποιήσεων, κλπ. Θέτοντας μια καθαρά προσωπική – αναμφίβολα μεροληπτική – οπτική, νιώθω ότι ο Έλληνας συνεχίζει να βρίσκεται σε μια κοινωνική και πολιτική σύγχυση. Κοινωνική μεν γιατί εντός του παλεύει με το συντηρητικό υπόβαθρο του «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» έναντι της επιτακτικής ανάγκης προόδου και μοντερνισμού (κύρια μάλιστα εξήγηση του γιατί η ελληνική ψήφος αγανάκτησης οδηγήθηκε προς τη Χρυσή Αυγή και τους ΑΝ.ΕΛ., σε αντίθεση με τα πρόσφατα αντίστοιχα εκλογικά αποτελέσματα στην Ιταλία), Πολιτική δε γιατί αρνείται πεισματικά να αποδεχθεί τις προσωπικές του ευθύνες ανοχής, αποδοχής και συντήρησης ενός καθεστώτος επί δεκαετίες. Το πιο κρίσιμο στοιχείο στο δρόμο της ανάπτυξης της ελληνικής κοινωνίας – και συνεπακόλουθα της οικονομίας – είναι μια εκ βαθέων αυτοκριτική, η οποία απουσιάζει σε κάθε σφαίρα της κοινωνικοπολιτικής δράσης. Όσο η τελευταία εκλείπει, τόσο η κοινωνία θα μαστίζεται από μια καταστροφική ανισορροπία!

Η «Δικτατορία των Elites» – ανεξαρτήτως των όποιων ενστάσεων σχετικά με το πραγματικό εύρος της – είναι βεβαίως υπαρκτή, αυτό κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί (ίσως μόνο συστηματικά να το αγνοεί)! Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρώντας μια εύλογη δρασκελιά, ο Δημάδης υπογραμμίζει πως η Ευρώπη δείχνει να παραβλέπει αυτή την ιδιαιτερότητα της ελληνικής κοινωνικής παθογένειας. Η προσωπική μου εκτίμηση είναι πως αυτός ο στρουθοκαμηλισμός επιχειρείται συνειδητά, αναδεικνύοντας για μια ακόμη φορά το κρίσιμο ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης και της εν γένει Αλληλεγγύης. Δια της παρούσας ύφεσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποδείξει ακόμα και στους πιο uber-Ευρωπαϊστές ότι δε δρα διόλου με κίνητρα αλληλεγγύης, παρότι μπορεί η Κομισιόν να διαρρηγνύει τα ιμάτιά της πως θα έπεφτε ως άλλη Μαγδαληνή στα πόδια της «εσταυρωμένης» Ελλάδας. Ως ένας μάλλον αμφισβητίας της έννοιας της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ολοκλήρωσης, βρίσκομαι διατεθειμένος να κατηγορήσω πιότερο τις Ελληνικές Κυβερνήσεις για το θέμα του χειρισμού της Ύφεσης, παρά το σκληρό πυρήνα των Βόρειο-Ευρωπαϊκών χωρών που στο όνομα της Ενωμένης Ευρώπης επιδιώκουν η κάθε μία τα δικά της συμφέροντα.

Η πηγή του προβλήματος ωστόσο παραμένει. Η Τρόικα ζητά από την Ελλάδα και τους Έλληνες να αλλάξουν μια κουλτούρα δεκαετιών. Το πρόβλημα βέβαια δεν είναι αυτό, αλλά το γεγονός ότι απαιτεί αυτό να γίνει μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια. Αργά ή γρήγορα οι Ευρωπαίοι κι Εμείς θα καταλάβουμε ότι αυτό είναι φυσικώς αδύνατο. Αν για οποιοδήποτε λόγο δεν εξασφαλιστεί η οικονομική μεγέθυνση της χώρας, από την οποία και θα έρθει έπειτα η εν γένει ανάπτυξη, τότε η Ελλάδα - και σε μεγάλο βαθμό και η Ευρώπη - θα μπει σε ένα δεύτερο κύκλο Κρίσης, κι όχι απλής Ύφεσης πλέον…