4 Φεβρουαρίου 2013

Σκέψεις


Το ανθρώπινο είδος αρέσκεται σε διλήμματα  του κάνουν τη ζωή πιο ιντριγκαδόρικη, υπερτονίζοντας τη δραματικότητα της επιλογής που παίρνει τιμές 0 και 1, ως άλλη ψευδομεταβλητή. Η ζωή είναι γεμάτη τέτοια διλήμματα  μερικά εκ των οποίων έχουν όντως μια κάποια αξία, ενώ άλλα είναι τόσο κίβδηλα, όσο και τα κίνητρα εκείνων που τα θέτουν ως τέτοια. Τα διλήμματα ακροβατούν πάντα – μα πάντα – ανάμεσα στα άκρα, αυτό είναι και εν τέλει το νόημα τους, σαν τη λειτουργία ενός διακόπτη που από τη μία ανάβει και από την άλλη σβήνει το φως. Καλό ή κακό, μαύρο ή άσπρο, βουνό ή θάλασσα, δημοκρατία ή δικτατορία…

Τις τελευταίες μέρες παρακολουθώ με απορία τα τεκταινόμενα γύρω από τη σύλληψη των νεαρών τρομοκρατών. Διαβάζω τα ειδησεογραφικά sites, χαζεύω τα tweets πολλών χρηστών στο Internet και παρακολουθώ τις ενημερωτικές εκπομπές στην τηλεόραση. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνω βήμα-βήμα να συνθέσω την παλέτα της ελληνικής κοινωνίας, η οποία μέσα στην ύφεση που διανύει φαίνεται να έχει χάσει και την τελευταία σταγόνα ορθολογικότητας που διέθετε.

Ας βάλουμε τα δεδομένα κάτω! Έχουμε τέσσερα παιδιά που συλλήφθηκαν με τη κατηγορία της ένοπλης ληστείας με όμηρο σε μια τράπεζα στην Κοζάνη. Από διασταυρώσεις αποτυπωμάτων και λοιπού γενετικού υλικού ταυτοποιήθηκε ότι έχουν σχέση με μία τρομοκρατική οργάνωση νέας κοπής που πριν λίγο καιρό επιχείρησε ένα τρομοκρατικό χτύπημα σε γνωστό πολυκατάστημα. Ένας εκ των συλληφθέντων ήταν καρδιακός φίλος του ατυχή Γρηγορόπουλου που εκτελέστηκε εν ψυχρώ το Δεκέμβρη του 2008 από έναν αστυνομικό στα Εξάρχεια (ο συλληφθέν ήταν μάλιστα και αυτόπτης μάρτυρας στη δολοφονία). Ο εν λόγω νεαρός είναι απόγονος γνωστής εύπορης οικογένειας των Βορείων Προαστίων. Η Ελληνική Αστυνομία δημοσίευσε ηλεκτρονικά επεξεργασμένες φωτογραφίες των συλληφθέντων, στις οποίες ήταν εμφανή σημάδια κακοποίησης που έγιναν είτε κατά τη διάρκεια της σύλληψης, είτε σε ύστερο στάδιο (αυτό μάλιστα έχει γίνει αντικείμενο δικαστικής έρευνας). Αυτά είναι σε γενικές γραμμές τα στοιχεία που διαθέτουμε.

Για να προχωρήσω στη στοιχειοθέτηση των όσων πω παρακάτω, ας κάνουμε κάποιες παραδοχές που θα αποδεχτούμε ως ex nihilo αξιώματα, διότι αλλιώς δεν μπορούμε να έχουμε κοινό τόπο διαλόγου. Πρώτον, η βία οποιασδήποτε μορφής είναι κατακριτέα σε μια δημοκρατική κοινωνία. Δεύτερον, η λαϊκή δυσαρέσκεια οφείλει να εκφράζεται μέσα από νόμιμες διαδικασίες, σεβόμενη τα δικαιώματα της πλειοψηφίας. Τρίτον, η πλειοψηφία είναι σαφώς ο γνώμονας οποιασδήποτε πολιτικής πράξης, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η μειοψηφία οφείλει να παραγκωνίζεται στο βωμό της πλειοψηφίας.

Η λαϊκή οργή σε μια κοινωνία που δοκιμάζεται για πέμπτο συνεχόμενο χρόνο στην ύφεση είναι κάτι απόλυτα αναμενόμενο. Ποια όμως πρέπει να είναι η διέξοδος έκφρασης αυτής της δυσαρέσκειας; Προσωπικά μιλώντας είμαι απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή άσκησης βίας, ακόμα κι αν κάποιες φορές ενδόμυχα μπορεί και να χαιρόμουν αν αυτή διοχετευόταν σε άτομα που φέρουν μεγαλύτερη ευθύνη για τη σημερινή πολιτική και οικονομική κατάσταση. Το δικαίωμα της ζωής είναι αναφαίρετο και δεν μπορώ να επιτρέψω σε κανέναν να το καταπατά, όσο ιδεολογικά φορτισμένος και να είναι ο σκοπός του. Από αυτή τη σκοπιά ποτέ δεν θα μπορέσω να είμαι πλάι σε αυτά τα παιδιά. Μπορώ να κατανοήσω τους παράγοντες που τους ώθησαν σε αυτές τις επιλογές (σε μεγάλο βαθμό και να εξηγήσω), αλλά δεν πρόκειται ποτέ να τους συμμεριστώ ή να τους δικαιολογήσω. Αξίζει να σημειώσω ότι δε θεωρώ διόλου παράξενο το γεγονός πως αυτά τα παιδιά προέρχονται από ιδιαίτερα εύπορες οικογένειες, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.

Στην αντίπερα όχθη, δεν μπορώ επίσης να συνταχθώ με τις εικόνες τεσσάρων παιδιών που εμφανίζονται εμφανώς κακοποιημένα. Πόσο μάλλον δε όταν η Αστυνομία επιλέγει να κάνει επεξεργασία των φωτογραφιών επιπέδου ερασιτέχνη, λειτουργώντας έμπρακτα εκδικητικά απέναντι τους. Το αν οι μώλωπες έγιναν πριν ή μετά τη σύλληψη μένει να αποδειχθεί, το γεγονός όμως του δόλου εκ μέρους της ΕΛ.ΑΣ. μένει, ανεξαρτήτως του όποιου δικαστικού πορίσματος.

Η κοινωνία από την άλλη είναι μοιρασμένη, ενώ για πολλούς στέκει αδιανόητο να είσαι ενάντια και των παιδιών, αλλά και της αστυνομίας (το γιατί ακόμα το ψάχνω!). Τα διλήμματα που λέγαμε είναι και πάλι εδώ, προσδιορίζοντάσε είτε χρυσαυγίτη, είτε αναρχικό, ανάλογα με το ποια πλευρά θα διαλέξεις. Η τυχόν επιλογή ενός ορθολογικού δημοκρατικού πολίτη λείπει, είτε γιατί η «αγανάκτηση» μας δε μας το επιτρέπει, είτε γιατί δε συμφέρει το πολιτικό σύστημα, είτε γιατί εν τέλει ο Έλληνας πολίτης στερείται σύνθετης και αναλυτικής σκέψης. Από αυτές τις μικρές, όμως, λεπτομέρειες μπορείς να καταλάβεις ότι ο δρόμος της ύφεσης προβλέπεται μακρύς…    

14 σχόλια:

  1. I couldn't agree more, που λένε και στο Νησί σου... το θέμα είναι βέβαια όταν και ο ίδιος ο περίγυρός σου είναι μοιρασμένος...εκεί τι κάνεις; Εκφέρεις κανονικότατα την άποψή σου, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις, ή 'φιμώνεσαι' και αποχωρείς; Μάλλον το πρώτο θα υποστηρίζεις κι εσύ, απλά για πολλοστή φορά αποδεικνύεται αυτό που είπες, ότι δηλαδή ''ο Έλληνας πολίτης στερείται σύνθετης και αναλυτικής σκέψης''

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Gi..orgio επειδή με ξέρεις πολύ καλά, πολύ σωστά μάντεψες ότι θα διάλεγα το πρώτο (αν και η φίμωση είναι ενδεδειγμένη σε συγκεκριμένες κατηγορίες).

      Θέλω όμως να είμαι και δίκαιος. Ζητάμε από τον Έλληνα να κάνει μια κοινωνική επανάσταση μέσα σε πολύ μικρό διάστημα και υπό δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Αυτό από μόνο του είναι βίαιο, απότομο και εξαιρετικά δύσκολο. Προσωπικά, θέλω και ελπίζω ο Έλληνας να πετύχει...όχι για τον αγαπάω...όσο γιατί αγαπάω την Ελλάδα!

      Διαγραφή
  2. Μολονότι συμφωνώ σε αδρές γραμμές σε όλα όσα αναφέρεις και δεν θα υποστήριζα κάτι διαφορετικό, θέλω ωστόσο να μείνω στο μοτίβο της βίας, το οποίο όπως το παρουσιάζεις ex nihilo, αποκαλύπτεις και την ιδεολογία που κρύβεται από πίσω του, δηλαδή της φιλελεύθερης κεντρώας παράταξης που προσπαθεί να αποποιηθεί τις ευθύνες της και να τα φορτώσει όλα στα άκρα. Η Hannah Arendt εκφράζει πολύ εύμορφα την παραπάνω τάση τον τελευταίο καιρό γι'αυτό και χαίρει δημοτικότητας στο δυτικό κόσμο, βολεύοντας ιδιαίτερα αυτούς που επιχειρούν την ταύτιση ολοκληρωτικών καθεστώτων, Χιτλερισμού και Σταλινισμού δηλαδή (Γερμανία). Όμως η βία είναι ένα σύνθετο φαινόμενο που διαπερνά αρκετά επιστημονικά πεδία. Ριζοσπαστικοί αριστεροί τύπου Ζίζεκ το παρακολουθούν από τα πρώτα χρόνια της μάθησης στο σχολείο - για να μην αναφερθώ στον Αισχύλο, ο οποίος στον Προμηθέα Δεσμώτη παρουσιάζει τη Βία "αγκαζέ" με το Κράτος. Επίσης βία και δημοκρατία είναι αλληλένδετες έννοιες, αρκεί να θυμηθούμε τη Γαλλική επανάσταση και τη λευκή τρομοκρατία αργότερα. Ακόμη και οι πρώτοι φιλελεύθεροι υποστήριξαν τη βία υπό περιπτώσεις (βλ. επανάσταση Βελγίου). Η μεταβίβαση του σκήπτρου της εξουσιάς από τη μια κοινωνική τάξη/ομάδα στην άλλη και η αναβάπτιση των οικονομικών πεδίων που αυτές καθορίζουν γίνεται σχεδόν πάντα με συγκρουσιακό-αιματηρό τρόπο, προϋπόθεση της οποίας είναι όχι όπως θα περίμενε κανείς η εξαθλίωση τμημάτων της κοινωνίας αλλά η υποδόρεια ανέλιξη κάποιων άλλων που πριν παρέμεναν στο περιθώριο ενώ τώρα έχουν πρόσβαση σε αγαθά -τεχνολογικά, οικονομικά- που πριν δεν διέθεταν (Αίγυπτος). Όσο η μεσαία τάξη σε μας αποσυντίθεται, καθώς μαζί της και κομμάτια διαφορετικών τύπων ελίτ που έχαιραν ειδικής φροντίδας μέχρι τώρα, η τούρτα ξαναμοιράζεται. Για μένα η ενίσχυση της μεσαίας τάξης είναι η μόνη διέξοδος μαζί με όλα αυτά ασφαλώς που αναφέρεις. Πόσο είναι αυτό δυνατό είναι άλλη συζήτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Arnold Bocklin, δεν θα διαφωνήσω κι εγώ με τη σειρά μου στο σχολιό σου. Θα ήθελα να επεκταθώ και στη σφαίρα όσων αναφέρεις, αλλά ο μόνος λόγος που δεν το έκανα ήταν γιατί το κείμενο είχε βγει ήδη πολύ μεγάλο. Ίσως σε ένα επόμενο Post Θα μπορούσα να το κάνω. Αν και επί τη ευκαιρία, θα χαιρόμουν πολύ να φιλοξενήσω ένα δικό σου κείμενο πάνω στην επέκταση του θέματος. Μπορούμε να συνεννοηθούμε και θα χαρώ πολύ να το φιλοξενήσω!

      Διαγραφή
  3. Άστα να πάνε! Εγώ χτες έμαθα για όλα αυτά. Πες μου εσύ μετά, ο Γρηγορόπουλος που εμφανίστηκε ως καλό παιδί, μήπως ήταν καλόπαιδο όπως ο φίλος του; Ας βγάλουν άκρη..
    Καλημέρα..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Προς Θεού, δεν θέλω να πω πως έφταιγε το παιδί, απλά ότι υπάρχουν πολλά επίπεδα να σκεφτεί κάποιος ένα συγκεκριμένο γεγονός..

      Διαγραφή
    2. Ηφαιστίωνα προφανώς και κάθε γεγονός έχει συνήθως πολλές οπτικές...it depends on the eye of the beholder που λέγαν και στο Νησί. Ωστόσο, σε κάποια πράγματα πρέπει να παίρνουμε ρητές αποφάσεις. Άπαξ και θέλουμε μια κοινωνία χωρίς άσκηση π.χ. σωματικής βίας, τότε δεν μπορούμε να έχουμε δύο μέτρα και δύο σταθμά!

      Διαγραφή
  4. Δεν εχω την μόρφωση σου να αναλύσω το θέμα,το φτωχό μυαλό μου μου λέει, αυτούς που μας καταλήστεψαν νόμιμα τόσα χρονια πότε θα τους "ξυλοφορτώσουν" και θα τους ρίξουν φυλακή;απλά τους ψηφίσαμε και τώρα τους βλεπουμε άπραγοι να μας εξαθλιώνουν χωμένοι στους καναπέδες μας...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Φούλη μου, η πολιτική συνείδηση δεν είναι θέμα μόρφωσης ή τουλάχιστον δεν πρέπει να είναι! Αυτοί ήταν εκεί γιατί "εμείς" θέλαμε να είναι εκεί, αυτοί είναι εκεί για "εμείς" θέλουμε να είναι εκεί...ας φροντίσουμε λοιπόν αυτοί να μην είναι εκεί και στο μέλλον επειδή "εμείς" τους θέλουμε. Μήπως λοιπόν κάποιος άλλος θέλει αυτό το μεταφορικό "ξυλοφόρτωμα" που λες;

      Διαγραφή
  5. ξερεις κατι? δυστυχως δε μου κανει εντυπωση πια αλλα ενα εχω να πω, πανε τα εξαρχεια πανε, ολα τελικα τα καλα απο τα ΒΠροαστια γινονται
    επισης εντο ειναι ελλαντα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η βία Άσωτε δεν είναι προνόμιο των Βορείων Προαστίων. Αν στην νεοελληνική πραγματικότητα συμβαίνει αυτό, κάτι θα σημαίνει. Ίσως το σχόλιο του Arnold Bocklin παραπάνω δίνει μια πρώτη οπτική και επεξήγηση για ποιο ακριβώς λόγο παρατηρούμε αυτή την ιδιαιτερότητα!

      Διαγραφή
  6. δεν ειναι παιξε γελασε ειναι απλα κλαψε κλαψε

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Φοβαμαι ότι η σαλεμένη σήμερα ελληνική κοινωνία δεν είναι σε θέση να δώσει μια ψύχραιμη απάντηση στο όλο θέμα. Όχι ότι ήταν ποτέ. Μαθημένη γαρ στην υπερβολή και στην υιοθέτηση των άκρων.
    Η Παιδεία θα παραμένει πάντα το κλειδί.

    Προσωπικά με όλη αυτή την ιστορία σκεφτόμουν πάλι το ίδιο πράγμα: πόσο δύσκολο είναι να μεγαλώσεις παιδιά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Apos μου, το θέμα δεν είναι να δώσουμε μια εξήγηση σε όλο αυτό. Έτσι κι αλλιώς η βία μπορεί να πάρει τόσες μορφές που δεν γίνεται να βγάλουμε μια καθολική βίβλο της βίας.

      Η Παιδεία θα παραμένει σίγουρα ένα σημαντικό εργαλείο, και κυρίως η κοινωνική παιδεία και έπειτα η εκπαίδευση.

      Το να μεγαλώσεις παιδιά θαρρώ πως είναι δύσκολο σε κάθε ιστορική συγκυρία. Το γεγονός βέβαια ότι κάτι είναι δύσκολο, δε σημαίνει ότι δεν οφείλεις να το αποτολμάς!

      Διαγραφή

Η ουσία του blogging είναι το σχόλιο! Ποιος θα ήθελε ένα μουγκό ψυχίατρο;